İnsanlar yüzyıllardan beri barınmak, eğitim, kültür, sağlık, yönetim, savunma, alışveriş türünden işlerini’ görebilmek, dinsel etkinliklerini sürdürebilmek için uygun yapılara gereksinme duymuşlardır.

Bu yapıları kullanışlı, sağlam ve güzel görünümlü yapma sanatına mimarlık denir. “Mimar” ise bunları tasarlayan ve yapımını yöneten kişidir. Mimarlık dünyanın değişik bölgelerindeki yaşam koşullarına, ekonomik, teknik ve kültürel oluşumlara göre biçimlenerek gelişti. Bu bakımdan günümüze ulaşabilen yapılar, üslupları ve yapı gereçleriyle, geçmişte insanların nasıl yaşadıklarına ve kurmuş oldukları uygarlıklara ilişkin önemli bilgiler sağlar.

Mimar, bir yapının yeri belirlendikten, türüne karar verildikten ve maliyeti kabaca hesaplandıktan sonra işe başlar. Mimarlığın en önemli üç temel ilkesi sağlamlık, işlevsellik ve güzelliktir. Bu bakımdan mimar, tasarımına başlarken kullanılacak gereçlerin türünü, iklim, çevre ve ulaşım koşullarını düşünmek zorundadır. Çalışmaları sırasında, yapım teknikleri konusunda bilgi ve deneyimleri olan uzmanlara gereksinim duyar. Örneğin, inşaat yöntemleri ve gereçleri konusunda inşaat mühendislerine danışır. Yapının çevre ve iklim koşullarına uygun ve korunaklı olması, daha tasarım aşamasında düşünülmesi gereken konulardır.

SSCB’de gerçekleşen 1917 Ekim Devrimi yoksul zengin ayrımına dayanmayan yeni bir toplum düzeni kurmayı amaçlıyordu. Bu nedenle başka alanlarda olduğu gibi mimarlık ve tasarımda da yeni gelişmeler gözlendi. Vladi-mir Tatlin, El Lissitzky ve Vesnin Kardeşler gibi mimar ve tasarımcılar, William Morris’in görüşlerinin yeni tekniklerle uygulanmasına dayanan bir anlayış geliştirdiler. Amaçlan büyük, bol ışıklı, temiz havalı ve yemyeşil kentler kurmaktı. Fransa’da Le Corbusier, Almanya’da Bau-haus (yapı evi) Akımı’nın öncüsü Walter Gropius ve Ludvvig Mies van der Rohe konut tasarımına yeni boyutlar kazandırdılar. 1920’lerde ve 1930’larda rahat, ışıklı ve insan sağlığına uygun betonarme konutlar yapıldı. 1930’larda çıkan dünya ekonomik bunalımı ve II. Dünya Savaşı inşaat sanayisinde durgunluğa yol açtı. Savaştan sonra Avrupa’da yıkılıp zarar gören kentlerin bir an önce yeniden yapılması gerekiyordu. Bu nedenle Le Corbusier ve Gropius’un tasarımları o dönemde gerçekleşemedi. Birçok bölümü fabrikalarda üretilen hazır yapı gereçleriyle prefabrik yapılar yapılmaya başlandı. Bununla birlikte bazı güzel ve etkileyici binalar da yapıldı. Örneğin, Fransa’da Le Cor-busier’nin tasarımı olan Ronchamp Kilisesi (Nötre Dame-du-Haut), Alvar Aalto’nun Belediye Binası (Finlandiya, Saynatsalo), Frank Lloyd Wright’ın Guggenheim Müzesi (New York), Jorn Utzon’un Opera Binası (Sydney), Richard Rogers ve Renzo Piano’ nun tasarımı olan Pompidou Sanat ve Kültür Merkezi (Paris), savaş sonrası dönemin en çarpıcı yapılarındandır. Öte yandan beton ve çelik yerine tuğlayla ahşap gibi geleneksel yapı gereçlerini yeğleyen bazı mimarlar yenilerini yapmaktansa, eskileri onarma ve koruma yoluna gitti. Bu mimarlar en iyi ve doğru tasarımlara ulaşabilmek için yapıların içinde yaşayacak olan insanlara danışılması gerektiğini savunuyordu. Günümüzde ise mimarlar modern teknolojinin getirdiği olanakları William Morris’in “mimarlığın bütün insanlar için olduğu” yolundaki savına uygun olarak kullanma eğilimindedir.

Yapılacak yapının planları, dış görünüşü, kitlelerin birbirleriyle oranı, iç tertipleri ve tüm ayrıntıları hakkında bilgi veren projelere mimari proje denir.

Mimari projelere başlanmadan önce göz önünde bulundurulması gereken çalışmaların tümüne ilk inceleme denir. Bunları maddeler halinde yazacak olursak :

Mimar, pojeyle ilgili istek ve imkânlar göz önünde bulundurarak ihtiyaç proğramı yapar.

Mimar, yerinde inceleme yaparak:

• Arsanın çapa uygunluğunu kontrol eder.

• Arsanın yol şebekesi, kanalizasyon, elektrik ve bunlarla ilgili bağlantıları kontrol eder.

• Arsanın kuzey yönü ve manzara durumunu kontrol eder.

• Arsada varsa ağaçlar, kuyu, havuz, sarnıç vb kontrol eder.

• Topoğrafik durumunu inceler.

• İmar durumunu çıkarır.

• Proje herhangi bir özellik arz ediyorsa (fabrika, üretim çiftliği vb gibi) uzman kişilerden gerekli bilgileri alır.

• İklim şartlarını inceler.

• Mimar, bu veriler ışığında, mesleki bilgi ve becerisini kullanarak bir bağlantı şeması ortaya çıkarır.

Mimari projenin en önemli çalışma dönemidir ve bu çizimlere taslak da denir. Eskiz hazırlanırken dikkat edilmesi gereken kurallar aşağıdaki gibi sıralanmıştır :

• Taslaklar serbest elle kareli ve eskiz kağıtlarına yaklaşık ölçüde çizilir.

• Yapının büyüklüğüne göre plan kesit ve görünüşler 1/100-1/200, oturuş planları 1/500-1/1000 ölçeği kullanılarak çizilir.

• Duvar kalınlıkları biraz farklı olsa da tek çizgi olarak çizilir.

• Bilir kişilerin fikirleri alınır.

• Mühendislerle bilgi alıverişi yapılır.

• Civardaki mimari göz önünde bulundurulur.

• Kullanacak olanların yaşantı, örf, adet, gelenek ve görenekleri göz önünde bulundurulur.

• Taslak, insan, hayvan, ağaç ve araç gibi sembollerle donatılır.

• Gerekli görülmüş ise perspektif çizilir ve maket hazırlanır.

Bu dönemde, eskizlerle yeterince olgunlaşan ve bütün yönleriyle olumlu bulunan projenin, araçlarla çizimine geçilir. Avan proje, belirli bir konunun verilen proğrama ve arsa durumuna göre uygun bir çözümün bulunarak, ana fikirlerin uygun bir ölçekle (1/500,1/200,1/100) durum planı, kat planları yapı görünüş ve kesit resimleri halinde kağıda çizilmesiyle hazırlanan ve mal sahibine verilen bir projedir. Kesin projede bulunan planlar aşağıda maddeler halinde verilmiştir :

• Vaziyet (oturuş-durum) Planları

• Planlar(kat planları)

• Kesitler

• Görünüşler

• Çatı panları

Avan proje mal sahibine verildiği zaman mal sahibi bunu beğenmiş olabileceği gibi, beğenmemiş olması veya üzerinde bir takım değişme isteğinde bulunması’da mümkündür. Keza mimari proje çalışmalara paralel olarak devam eden statik ve tesisat işlerine ait çalışmalar da ilerledikce daha kesin durumlara gelindiği için, avan proje üzerinde bu konulardan dolayı da bir takım değişme görülebilir. Problemler bütün ilgilileri tatmin edecek şekilde çözümlere kavuşturulur. Projede kesinlik kazanıp üzerinde esaslı değişiklik yapılmasını gerektirecek bir problem kalmamış olur. Bu hale gelen projeye “kesin proje” denir 1/50 veya bina büyüklüğüne göre 1/100 ölçeğinde çizilir. Kesin projede bulunması gereken planlar şunlardır :

• Vaziyet planları

• Planlar (kat planları)

• Kesitler

• Görünüşler

• Çatı planları

• Asma tavan planı

• Detay listesi

Yapılan tüm mimarlık, mühendislik proje çalışmalarının amacı; inşası istenilen yapının, düşünüldüğü gibi olmasını sağlamaktır. Bu nedenle de yapılacak uygulamaların tüm ayrıntı ve detayların gösterileceği bir proje çizilir, çizilen bu projeye uygulama projesi denir. Uygulama projesinde bulunması gereken detay ve planlar aşağıda verilmiştir.

Detay bölümlerinden oluşan bu bölümdeki resimler plan, kesit ve görünüşlerden önce eskizi yapılırsa, uygulama projesinin esas resimleri olan plan, kesit ve görünüşler, daha doğru bir şekilde elde edilebilir. Kesin proje döneminde hazırlanan listedeki detaylar yine aynı listede belirtilen ölçekler kullanılarak çizilir. Bu dönemde; yapım için gerekli çatı detayları, merdiven, doğrama, döşeme, duvar ve tavan kaplaması; boya badana, aydınlatma ısıtma havalandırma ve klimalı cihazların mimari ile ilgili detayları; dilatasyon, sabit mobilya ve tesisat projelerinde gösterilen yapı elemanlarının detayları ile bahçe düzenlemesine ait detay resimlerini içerir. 1/10 veya 1/20 ölçeğinde çizilir. Detay resimleri 8 başlık altında çizilir :

• Genel sistem detayları

• Kısmi detay sistemleri

• Çatı detayları

• Merdiven detayları

• Doğrama detayları

• Asma tavan detayları

• Duvar kaplama ve lambri detayları

• Yapının fonksiyonu ile ilgili özel imalat detayları

• Boya ve kaplama detayları

Yapının inşa edilebilmesi için, gerekli tüm projenin bölümlerini meydana getiren ve belirli ölçekler ve kurallar ile çizilen resimlerdir. Uygulama projesinde çizilen planlara kat planları da denir. Kat planları binanın büyüklüğü veya küçüklüğü göz önüne alınarak 1/50-1/100 ölçeklerinde çizilirlese de en çok kulanılan ölçek 1/50 ölçeğidir. Kat planlarının uygulama sırasında uygulayıcıya her türlü kolaylığı sağlayacak şekilde çizilir. Planlarda tüm odalar ve müstakil alanlar numaralandırılır. Planlar üzerinde müstakil bölümlerin alanları, ölçüleri, yapılacak kaplamaların cinsi, yapılacak boyaların cinsi, eşyaların yerleşimi gösterilir. Kat Planları 6 ad altında çizilirler :

• Bodrum kat planı

• Zemin kat planı

• Normal kat planları (1. kat- 2. kat… vb)

• Asma kat planı

• Çekme kat planı

• Çatı planları

Esas giriş bitimi döşeme üst kodu ± 0.00 alınıp bütün farklı yüksekliklerin verilerek ve her blok için en az bir tanesinin hem merdiven hem de düşük döşemeden geçirilmesi gereken ve en az 2 adet çizilen düşey planlardır. Projenin büyüklüğüne göre 1/50 veya 1/100 ölçeğinde çizilir. Kesit planlarına baktığımızda kapı yüksekliği, pencere altı yüksekliği, pencere yüksekliği, oda içi duvar yüksekliği gibi gerekli yükseklikleri kolayca görebiliriz.

Bulundukları düşey düzlemlere göre farklı çizim tekniği ile tüm cephelerden bakılarak çizilen planlardır. Görünüşler üzerinde kapı, pencere, balkon, yağmur olukları, denizlik altları, kalkan duvarları, mahya, saçaklar ve bacalar çizilerek kodlandırılır. Ayrıca cephe kaplama malzemesi ve renler yazılır, cephedeki hareketlilik belirtilir ve gerekiyorsa not alınır.